In augustus en september is er een pilot Mindfulness gedaan met 1 klinische en 5 poliklinische revalidanten met een dwarslaesie of andere chronische aandoening (Guillain-Barré, complexe heupfractuur) in De Hoogstraat. Tijdens de pilot was de verwachting dat deelnemers beter leren omgaan met hun gedachten, emoties, pijn, en andere vormen van stress. Zowel de deelnemers als trainers blikken positief terug op de pilot.
Reacties van deelnemers
De deelnemers geven gemiddeld een 7,6 aan de Mindfulness training. De deelnemers van de eerste groep zijn tevreden tot zeer tevreden over de Mindfulness training. Vier deelnemers vinden de Mindfulness passend tot zeer passend in hun revalidatietraject, een deelnemer vindt de training niet passend in haar revalidatietraject, zij is wel van mening dat andere revalidanten kunnen profiteren van de training. Uit de reacties van de deelnemers blijkt dat zij dankzij de training anders om zijn gegaan met pijn, verdriet en bepaalde stemmingen en dat zij handvatten hebben gekregen voor het omgaan met hun chronische aandoening, zoals eigen grenzen herkennen en aangeven en je lijf niet forceren. Deelnemers zeggen meer stil te kunnen staan bij hun gedachten en emoties in het moment, zonder overspoeld te raken of deze weg te willen drukken. De bodyscan, de drie-minuten ademruimte en de beweegoefeningen worden het vaakste genoemd als oefening die het meest geholpen heeft.
Over het aantal sessies, het tijdstip en de duur van de training zijn deelnemers neutraal tot positief. Over de praktische organisatie, het werkboek en de trainers zijn de deelnemers tevreden. Het merendeel van de deelnemers vindt het van meerwaarde om de Mindfulness-training met mederevalidanten samen te volgen, aangezien er hierdoor meer verbinding en (h)erkenning onderling is dan als je een Mindfulness training elders zou volgen. De deelnemers zouden de training aanraden aan andere revalidanten. De training wordt overwegend als goed en mooi omschreven.
Verbeteringen
Bij verbeteringen aan de training worden de volgende aspecten benoemd: meer focus op Mindfulness en minder op individuele problemen, één trainer in plaats van twee. En een deelnemer had behoefte aan meer theorie. Een aantal deelnemers geeft aan een terugkombijeenkomst prettig te vinden om Mindfulness op te agenda te houden.
Reacties van trainers
Irene Verhoeven, Tineke van der Veeke en Christel van Leeuwen zijn zelf enthousiast over de Mindfulness-training. De ervaring van de training leert dat het revalidanten op mentaal vlak kan ondersteunen d.m.v. het lotgenotencontact (wat groeit door de gesloten groep), door de oefeningen en het bespreken hiervan. Voor een volgende groep zouden de trainers wat kleine aanpassingen willen doen. Met name bij iedere sessie starten met een korte oefening om deelnemers in het hier-en-nu te laten landen en wat ruimte te geven aan gedachten een emoties op dat moment, zodat dit later in de sessie niet te veel ruimte in beslag neemt. Daarnaast meer focus op thuisbeoefening al tijdens het voorgesprek bespreekbaar maken en commitment vragen.
Vervolg
Gezien de positieve reacties van zowel de deelnemers als trainers wordt er nagedacht over een vervolgpilot en daaropvolgend een eventuele implementatie in de dagelijkse zorg.
Wat is Mindfulness-training?
Een belangrijk doel van mindfulness is het bewust worden van ‘niet-helpende gedachten of automatische reacties’, en ‘het aanvaarden van ervaringen in het dagelijks leven’. Dit kan helpen om aanpassing aan een chronische aandoening te bevorderen. De training Mindfulness die in De Hoogstraat is toegepast, is gebaseerd op het acht-weekse Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) programma. Een aantal kleine aanpassingen zijn gedaan als het gaat om de bewegingsoefeningen en de duur van bijvoorbeeld de bodyscan en zitmeditatie.
Achtergrondinformatie over de training
Doelen van de Mindfulness-training bij dwarslaesie
- Kennismaken met mindfulness en door middel van aandachtsoefeningen een open houding ontwikkelen naar gedachten, gevoelens en lichamelijke signalen.
- Leren om niet vanuit de automatische piloot te reageren, maar meer bewuste keuzes te maken. Compassie met jezelf is hierbij belangrijk, net als niet te hard je best doen.
- De training is niet gericht op ontspanning of rust krijgen (ook al kunnen dat heel prettige bijeffecten zijn).
Inhoud van de Mindfulness-training
De MBSR-training bestaat uit 8 wekelijkse live sessies van 2 uur. Thema’s die voorbij komen zijn onder andere:
- Sessie 1: Automatismen en bewust kiezen
- Sessie 2: Obstakels
- Sessie 3: Grenzen leren kennen en doen en niet-doen
- Sessie 4: Het landschap van stress: educatie
- Sessie 5: Uitdagingen bewust beantwoorden
- Sessie 6: Gedachten zijn geen feiten
- Sessie 7: Hoe kan ik het beste voor mezelf zorgen?
- Sessie 8: Gebruiken wat je hebt geleerd
De Mindfulness-oefeningen binnen de sessies zijn o.a. gericht op een open waarneming, gerichte aandacht, een niet-oordelend bewustzijn en de ademhaling als anker. Met behulp van bodyscans, de 3-minuten ademruimte, zitmeditaties en lichaamsoefeningen worden gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties ervaren zonder daarbij over te gaan op direct handelen. Zijn met deze gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties is een kernonderdeel van een Mindfulness-training.
De training is in groepsverband, maar het gaat vooral om het individuele proces.
